Vroege puberteit
Gepubliceerd op: 04 februari 2022Sommige kinderen komen te vroeg in de puberteit, ook wel pubertas praecox genoemd. De hormonen die betrokken zijn bij de puberteit beginnen dan te vroeg te werken. Het is belangrijk om de oorzaak van vroege puberteit te vinden en te behandelen, omdat een kind anders te jong is uitgegroeid en daardoor klein blijft (zie ook kleine lengte). Ook kan een vroege puberteit leiden tot pesten en op die manier de kwaliteit van leven negatief beïnvloeden.
De puberteit
De puberteit is een rijpingsproces, waarbij het lichaam tot volwassenheid komt. Dat houdt onder meer in dat de geslachtskenmerken tot ontwikkeling komen.
Meisjes
Meisjes komen doorgaans eerder in de puberteit dan jongens. Bij meisjes begint de puberteit met borstontwikkeling op een gemiddelde leeftijd van 10,5 jaar. Daarna volgt:
- De menstruatie is pas 2 tot 2,5 jaar na het begin van de borstontwikkeling te verwachten, meestal rond 13 of 13,5 jaar.
- De groeispurt bij meisjes stopt na de eerste menstruatie (menarche).
- De groei stopt uiteindelijk rond de leeftijd van 16 jaar.
Jongens
Bij jongens begint de puberteit met een toename van het testisvolume (grootte van de testikels oftewel zaadballen) op een gemiddelde leeftijd van 11,3 jaar. Daarna volgt:
- Een toename van de beharing (baardgroei, schaamhaar en okselhaar).
- Een verlaagde stem.
- De penis wordt groter.
- De groeispurt start bij een bepaald volume van de zaadballen en stopt bij jongens tussen de 16 en 18 jaar.
Te vroege puberteit
Een te vroege puberteit komt meer voor bij meisjes dan bij jongens. Bij een meisje wordt van te vroege puberteit gesproken als de borstontwikkeling begint op een leeftijd jonger dan 8 jaar. Bij een jongen is sprake van een te vroege puberteit als de groei van de zaadballen begint op een leeftijd jonger dan 9 jaar. Soms wordt er alleen een te vroege haargroei gezien in de schaamstreek bij jongens en meisjes. Mocht dat het geval zijn, dan is het verstandig een afspraak te maken met de huisarts. Het kan zijn dat er op een te vroege leeftijd ook nog andere puberteitskenmerken te zien zijn, zoals borstontwikkeling, groei van de penis of jeugdpuistjes. Er kan dan sprake zijn van een te vroege puberteit en dan is het verstandig dat het verder uitgezocht wordt. Een ander belangrijk signaal voor een te vroege puberteit kan het te vroeg starten van de groeispurt zijn. Om te bepalen of dit het geval is, moeten de groeigegevens worden bekeken. Buigt het kind van zijn eigen groeicurve af en gaat het steeds sneller groeien, dan kan sprake zijn van een te vroege puberteit.
Bezoek aan de kinderarts
Er zijn verschillende oorzaken van een te vroege puberteit. De kinderarts zal naar de oorzaak zoeken, omdat iedere oorzaak zijn eigen specifieke behandeling heeft.
- De kinderarts zal in eerste instantie vragen naar de groei vanaf de geboorte. U wordt daarom gevraagd om de groeigegevens vanaf de geboorte mee te nemen naar het spreekuur. De groeigegevens kunt u opvragen bij het consultatiebureau of de schoolarts.
- Tijdens het gesprek met de kinderarts wordt ook gevraagd hoe de puberteit is verlopen bij de beide biologische ouders.
- Aansluitend wordt uw kind lichamelijk onderzocht, waarbij speciale aandacht wordt besteed aan de aanwezige puberteitskenmerken.
Aan de hand van al deze gegevens wordt bekeken of aanvullend onderzoek noodzakelijk is. Meestal wordt er bloedonderzoek gedaan en wordt een röntgenfoto van de linkerhand gemaakt. Aan de hand van deze röntgenfoto kan de zogeheten botleeftijd van het kind worden bepaald. De botleeftijd is een maat voor de biologische leeftijd. Afhankelijk van deze uitslagen wordt soms aanvullend onderzoek verricht.
Oorzaken en behandeling
Er zijn veel verschillende oorzaken van een te vroege puberteit. Ook hier zijn er verschillen tussen jongens en meisjes. Bij meisjes is er meestal sprake van een idiopathische vroege puberteit (geen aanwijsbare oorzaak). Slechts in 10% van de gevallen wordt een oorzaak gevonden. Bij jongens is er in 50 tot 60% van de gevallen geen aanwijsbare oorzaak van de vroege puberteit. Wordt er geen oorzaak gevonden voor de vroege puberteit, dan kan het doorzetten van de puberteit gestopt worden tot het kind de juiste leeftijd heeft om de puberteit in te gaan. Dit gebeurt door middel van maandelijkse injecties. Heeft het kind de juiste leeftijd bereikt, dan kunnen de injecties stoppen en zal de puberteit zich verder ontwikkelen. Soms wordt er wel een oorzaak gevonden. In dat geval wordt getracht de oorzaak te behandelen, waardoor de voortgang van de puberteit ook tot stilstand zal komen.
Meer informatie
Laatst bijgewerkt op: 07 februari 2022
