Kleine lengte en/of afbuigende groeilijn bij kinderen

Er gelden landelijke criteria wanneer kinderen die te klein zijn en/of een afbuigende groeilijn hebben, moeten worden verwezen naar de kinderarts. Huisartsen, consultatiebureau-artsen en jeugdartsen zijn hiervan op de hoogte.

Groei in het algemeen

In het eerste levensjaar speelt de voeding een belangrijke rol bij de groei van een kind. Daarna is het vooral de genetische (erfelijke) aanleg die bepaalt hoe het kind verder groeit. De lengte van de ouders geeft ongeveer aan hoe lang een kind uiteindelijk wordt. Kinderen van kleine ouders worden doorgaans klein, kinderen van lange ouders worden vaak lang. Ook het land van herkomst speelt een rol. Zo hebben kinderen uit Aziatische landen een gemiddelde groeicurve die overeenkomt met de onderste groeicurve van Nederlandse kinderen. Een jongen wordt gemiddeld 13 centimeter langer dan een meisje.

Voorwaarden voor goede groei

Belangrijke voorwaarden voor een goede groei zijn een normale gezondheid en voldoende goede voeding. Ook moet het kind al voor de geboorte voldoende zijn gegroeid, zodat de groei na de geboorte vanuit een gezonde ontwikkeling kan doorgaan.

Lengtegroei bij kinderen

Vanaf de leeftijd van ongeveer twee jaar begint een kind vrij regelmatig te groeien volgens een min of meer vast groeipatroon. Deze constante groei duurt tot aan het begin van de puberteit. Vóór de puberteit groeien lange kinderen gemiddeld 6 centimeter per jaar, kleinere kinderen gemiddeld 4 centimeter per jaar. In de puberteit volgt er een groeispurt. Jongens groeien dan in korte tijd gemiddeld 20 tot 30 centimeter, bij meisjes is dat gemiddeld 15 tot 20 centimeter. Tijdens de groei veranderen de lichaamsverhoudingen. Aanvankelijk is het hoofd naar verhouding groot en zijn de ledematen naar verhouding klein. Geleidelijk wordt het hoofd naar verhouding kleiner en de ledematen langer.

Bezoek aan de kinderarts

Is uw kind vanwege een kleine lengte en/of een afbuigende groeilijn verwezen naar de kinderarts, dan worden bij het eerste bezoek alle gegevens over de groei vanaf de geboorte in kaart gebracht. Ook het gewicht en de lengte bij de geboorte zijn van belang. U wordt daarom gevraagd om een kopie van de groeidiagrammen mee te brengen naar het spreekuur. Via de consultatiebureau-arts of schoolarts zijn deze gegevens op te vragen. Ook de lengte van beide biologische ouders wordt gemeten. Uw kind wordt vervolgens lichamelijk nagekeken. Hierbij wordt ook gekeken of uw kind al in de puberteit komt en hoe ver deze gevorderd is. Op basis van borstontwikkeling of testikelvolume en lichaamsbeharing kan de puberteitsontwikkeling ingedeeld worden in verschillende stadia wat van betekenis is voor de lengtegroei van uw kind.
Met behulp van de lengte van beide ouders kan berekend worden wat de verwachte eindlengte van uw kind mag zijn. Aan de hand van de groeicurve kan dan bekeken worden of uw kind groeit volgens verwachting.
Aan de hand van deze gegevens wordt bekeken of verder aanvullend onderzoek noodzakelijk is conform de richtlijn Triange en diagnostiek van groeistoornissen bij kinderen opgesteld door de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde.

Oorzaak en behandeling

Bij ongeveer 80% van de kinderen wordt na het onderzoek geen oorzaak van de kleine lengte gevonden. We spreken dan van een idiopathisch kleine lengte.
Enkele andere zeldzame oorzaken voor een te kleine lengte en/of een afbuigende groeilijn zijn:

• aangeboren kleine lengte;
• bepaalde syndromen, zoals het Syndroom van Turner;
• aangeboren groeistoornissen van het skelet;
• tekort aan groeihormoon;
• tekort aan schildklierhormoon;
• chronische ziekte van de darmen en/of de nieren;
• chronische ondervoeding;
• ernstige emotionele problemen;
• trage puberteitsontwikkeling.

Afhankelijk van de oorzaak kan worden overwogen om tot behandeling over te gaan. Bij een idiopathisch kleine lengte is veelal geen behandeling mogelijk. Een bekende vorm van behandelen is het toedienen van groeihormoon. Dit is een kostbare en intensieve behandeling. Het kind dient dagelijks groeihormoon per injectie toegediend te krijgen, veelal tot de volwassen eindlengte is bereikt. Om deze redenen zal er pas gestart kunnen worden met groeihormoontherapie nadat een kinderendocrinoloog (een kinderarts gespecialiseerd in hormonen) het kind en de onderzoeksresultaten bestudeerd heeft én er goedkeuring is van een speciale commissie.

Meer informatie

Uitgebreide informatie over de verschillende oorzaken van een kleine lengte en de behandelmogelijkheden vindt u op de website www.groeiwijzer.nl.

Zie ook:

• Groeicurves voor Nederlandse kinderen